آمنوره عدم قاعدگی برای سه ماه یا بیشتر است. علامت اصلی آمنوره قطع قاعدگی است، اما بسته به علت زمینه ای، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد. در ادامه با انواع آمنوره، علل و عوامل زمینه ساز، علائم و راه های تشخیص و درمان بیشتر آشنا می شویم.
عملکرد قاعدگی
چرخه قاعدگی تنظیم فرآیند پیچیده ای است که توسط آن هیپوتالاموس و غده غده هیپوفیز در مغز کنترل می شود. هیپوتالاموس عملکرد غده هیپوفیز و غده هیپوفیز را تنظیم می کند تخمک گذاری و ترشح هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون تخمدان ها را کنترل می کند. این هورمون ها باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم شده و آن را برای لانه گزینی جنین مناسب می کنند. بارداری آماده شدن اگر بارداری در این چرخه اتفاق نیفتد، دیواره رحم منقبض می شود و همراه با خون از کانال واژن خارج می شود. عوامل زیادی می توانند بر قاعدگی تأثیر بگذارند، مانند مشکلات مربوط به اندام ها و ساختارهای زیر:
- هیپوتالاموس: غده هیپوفیز را کنترل می کند و غده هیپوفیز نیز بر تخمک گذاری یا آزاد شدن تخمک تأثیر می گذارد.
- تخمدان ها: سلول تخمک مورد نیاز برای تخمک گذاری و هورمون های استروژن و پروژسترون را ذخیره و تولید می کند.
- رحم: با ضخیم شدن پوسته داخلی خود به هورمون ها پاسخ می دهد. اگر در طول قاعدگی باردار نشوید، این پوشش حذف می شود.
آمنوره چیست؟
آمنوره وضعیتی است که در آن قاعدگی رخ نمی دهد. تقریباً از هر چهار زن یک نفر حداقل یک بار در طول زندگی خود آمنوره را تجربه می کند. آمنوره به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که در ادامه بیشتر با آنها آشنا خواهیم شد.
انواع آمنوره
1. آمنوره اولیه
در آمنوره اولیه، فرد تا 15 سال یا در عرض 5 سال پس از اولین علائم بلوغ (مانند رشد سینه) اولین قاعدگی خود را نداشته است. معمولاً این مشکل ناشی از عوامل ژنتیکی (بیماری ها یا نقص های موجود در بدو تولد) یا ناهنجاری های اکتسابی است.بیماری ها یا مشکلات بعد از تولد).
2. آمنوره ثانویه
اگر قاعدگی منظم داشته اید اما حداقل 3 ماه یا قبل از آن پریود نشده اید قاعدگی نامنظم شما 6 ماه است که پریود شده اید و قاعدگی نداشته اید، آمنوره ثانویه دارید. علل شایع این نوع آمنوره عبارتند از:
- بارداری؛
- شیر دادن؛
- فشار؛
- مبتلایان به بیماری های مزمن.
علائم آمنوره
علامت اصلی آمنوره قطع شدن دوره های قاعدگی است، اما بسته به علت زمینه ای، ممکن است علائم دیگری نیز مشاهده شود، از جمله:
علل آمنوره
انواع آمنوره علل مختلفی دارند. برخی از علل طبیعی هستند و به خودی خود بروز می کنند، اما برخی دیگر نشانه یک بیماری یا مشکل هستند. علل طبیعی یا طبیعی عدم پریود عبارتند از:
- بارداری (شایع ترین علت آمنوره ثانویه)؛
- شیردهی (یا آمنوره شیردهی)؛
- یائسگی؛
- عمل برداشتن رحم یا تخمدان ها
1. علل شایع آمنوره اولیه
- مشکلات کروموزومی یا ژنتیکی که بر سیستم تولید مثل تأثیر می گذارد، مانند سندرم ترنر (سندرم ترنر)؛
- مشکلات هورمونی ناشی از مشکلات مغز یا غده هیپوفیز؛
- مشکلات اندام ساختاری، مانند از دست دادن بخش‌هایی از رحم یا واژن، یا رشد ناقص سیستم تولید مثل.
2. علل شایع آمنوره ثانویه
- برخی از روش های پیشگیری از بارداری مانند تزریق Depo-Provera، دستگاه های داخل رحمی (IUD) و برخی از قرص های ضد بارداری.
- شیمی درمانی و رادیوتراپی;
- چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن (سندرم آشرمن) که ممکن است بعد از جراحی ایجاد شود سزارینجراحی برای چسبندگی رحم، گشاد شدن و گاری (اتساع و کورتاژ) ایجاد شود.
- استرس روانی، که می تواند بر میزان هورمون ها و قاعدگی تأثیر بگذارد.
- تغذیه نامناسب؛
- کاهش یا افزایش شدید وزن؛
- عوامل سبک زندگی مانند ورزش ورزش زیاد و شدید، مصرف انرژی زیاد، چربی بدن کم، کمبود وزن یا وزن 10 درصد کمتر از وزن طبیعی (در ورزشکاران یا رقصندگان باله رایج تر است).
- مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد حساسیتفشار خون، آنتی سایکوتیک و داروی ضد افسردگی.
مشکلات بهداشتی زیر نیز می تواند منجر به آمنوره ثانویه شود:
- نارسایی تخمدان (POI)، که در آن تخمدان ها قبل از 40 سالگی از کار می افتند.
- آمنوره هیپوتالاموس، که در آن آمنوره به دلیل مشکل در هیپوتالاموس رخ می دهد.
- اختلالات هیپوفیز مانند تومور خوش خیم هیپوفیز یا تولید بیش از حد هورمون پرولاکتین;
- عدم تعادل هورمونی در نتیجه مشکلات سلامتی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیکاختلالات آدرنال و ترشح غیر طبیعی هورمون های تیروئید (پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید که باعث قاعدگی نامنظم می شود)؛
- یائسگی زودرس;
- تومور تخمدان؛
- عدم وجود مادرزادی اندام های جنسی مانند رحم، دهانه رحم یا واژن؛
- تنگی یا انسداد واژن که جریان قاعدگی را مسدود می کند.
- چاقی;
- اختلالات اشتها پسندیدن پرخوری عصبی یا بولیمیا (بولیمیا) یا بی اشتهایی عصبی (بی اشتهایی عصبی)؛
- بیماری های پایدار یا مزمن مانند بیماری کلیوی یا بیماری التهابی روده.
عوامل اصلی
این عوامل می توانند خطر آمنوره را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی آمنوره یا یائسگی زودرس؛
- مشکلات ژنتیکی یا کروموزومی موثر بر تخمدان ها یا رحم؛
- اضافه وزن یا کمبود وزن؛
- اختلالات اشتها؛
- ورزش شدید و بیش از حد؛
- رژیم غذایی ناسالم؛
- فشار؛
- مبتلایان به بیماری های مزمن.
عوارض آمنوره
آمنوره تهدید کننده زندگی نیست، اما می تواند منجر به عوارض مختلف و مشکلات سلامتی شود، به خصوص اگر برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. آمنوره خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهد:
- پوکی استخوان یا بیماری قلبیو عروقی (به دلیل کمبود استروژن)؛
- مشکل باردار شدن یا عقیمی (به دلیل عدم تخمک گذاری منظم)؛
- درد لگن (اگر مشکلات ساختاری باعث آمنوره ثانویه شده باشد)؛
- احتمال را افزایش دهید سقط جنین (اگر آمنوره ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد)؛
- تنش ذهنی یا عصبی ناشی از عدم قاعدگی.
تشخیص آمنوره
اگر چند ماه است که پریود نشده اید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک در مورد علائم و سابقه قاعدگی از شما سوالاتی می پرسد و در صورت لزوم معاینه فیزیکی انجام می دهد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشاتی را تجویز کند، از جمله:
- تست حاملگی؛
- آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون و تشخیص اختلالات تیروئید یا غده فوق کلیوی؛
- آزمایش ژنتیک برای ارزیابی نارسایی تخمدان، به خصوص اگر سن شما زیر 40 سال باشد.
- تست های تصویربرداری مانند سونوگرافی لگن برای ارزیابی تخمدان ها و رحم و ام آر آی برای بررسی هیپوتالاموس و غده هیپوفیز.
ثبت و پیگیری قاعدگی
گاهی اوقات تشخیص علت آمنوره آسان نیست. هنگامی که علت آمنوره ناشناخته باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که تغییرات در چرخه قاعدگی خود را ثبت کنید. با ثبت تاریخ قاعدگی، پزشک به راحتی می تواند علت آمنوره را تشخیص دهد. هنگام ثبت سابقه قاعدگی (در برنامه یا نوت بوک)، به موارد زیر توجه کنید:
- طول چرخه قاعدگی؛
- زمان آخرین قاعدگی؛
- داروهایی که مصرف می کنید؛
- تغییر در رژیم غذایی یا برنامه ورزشی;
- چالش های عاطفی مانند استرس.
پیشگیری و درمان آمنوره
اگر قاعدگی به دلیل یائسگی، بارداری یا شیردهی متوقف شده باشد، نیازی به درمان نیست. در موارد دیگر، اقدامات درمانی به علت آمنوره بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اتخاذ یک برنامه غذایی و ورزش برای رسیدن به وزن مناسب؛
- با استفاده از تکنیک ها مدیریت استرس;
- تغییر مقدار و شدت ورزش؛
- درمان های هورمونی با تجویز پزشک؛
- جراحی (در موارد نادر).
پزشک ممکن است درمان های زیر را برای کاهش عوارض جانبی آمنوره توصیه کند:
استفاده از جراحی برای درمان آمنوره
جراحی به ندرت برای درمان آمنوره استفاده می شود. مواردی که پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند عبارتند از:
- شما یک مشکل فیزیکی دارید که از خونریزی واژن جلوگیری می کند، مانند سپتوم واژن یا پرده بكارت مسدود شده (پرده بکارت بدون سوراخ)؛
- تومور هیپوفیز؛
- اسکار رحم.
پیشگیری از عوارض
حفظ سلامت عمومی در پیشگیری از برخی علل آمنوره ثانویه موثر است. من سعی می کنم:
- یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی را دنبال کنید.
- به چرخه های قاعدگی خود توجه کنید تا متوجه نامنظم بودن آنها شوید.
- به طور مرتب به متخصص زنان مراجعه کنید و معایناتی مانند معاینه لگن و اسمیر انجام دادن
- یک رویا و باقی مانده به اندازه کافی و با کیفیت وجود دارد.
- استرس خود را کنترل کنید.
آمادگی لازم قبل از مراجعه به پزشک
اگر به مدت 3 ماه پریود نشدید یا اگر پریود نشدید و یکی از موارد زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:
- در تعادل، هماهنگی یا بینایی مشکل دارید. (این علائم ممکن است نشان دهنده یک مشکل جدی باشد.)
- در صورت تولد اگر نباشید، شیر از نوک سینه ها جاری می شود.
- شما متوجه رشد موهای ناخواسته صورت و بدن شده اید.
- شما بالای 15 سال سن دارید و هنوز اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده اید.
برای آماده سازی قبل از مراجعه به پزشک:
- از اعضای خانواده بپرسید که آیا کسی آمنوره داشته است یا خیر.
- علائم و مشکلات شما، تاریخ و طول چرخه، داروها و مکمل ها و استرس عاطفی خود را یادداشت کنید.
برای سوالات احتمالی پزشک آماده باشید. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آخرین قاعدگی شما کی بود؟
- آیا از نظر جنسی فعال هستید؟
- آیا از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کنید؟
- الان استرس داری؟
- آیا متوجه تغییر وزن خود شده اید؟
- آیا به طور منظم ورزش می کنید؟
- آیا مشکلات سلامتی یا بیماری های دیگری دارید؟
آخرین کلمه
اگر بالای 15 سال سن دارید و هنوز پریود نشده اید یا سیکل قاعدگی طبیعی داشته اید که اکنون متوقف شده است، با پزشک خود صحبت کنید. آمنوره معمولاً نشانه یک بیماری قابل درمان است. هنگامی که پزشک علت پریود عقب افتاده را تشخیص داد، می توانید درمان های لازم را برای تنظیم چرخه قاعدگی آغاز کنید. ممکن است برای از سرگیری چرخه های قاعدگی طبیعی نیاز به تغییر سبک زندگی یا درمان هورمونی داشته باشید. سیکل های قاعدگی معمولاً پس از درمان علت اصلی از سر گرفته می شوند، اما ممکن است مدتی طول بکشد تا دوباره منظم شوند.
